افغانستان د ۲۰۲۳ کال لپاره د جرمونو په نړیوال شاخص کې څلورم ځای خپل کړی دی

په وروستیو کلونو کې له افغانستان څخه راوتلي خبرونه تر ډېره خړ پړ دي، او له بده مرغه د نړۍ د نفوسو بیاکتنې ویب پاڼې وروستۍ درجه بندي هم ترې مستثنا نه ده. د دوی د وروستي راپور له مخې، افغانستان په ۲۰۲۳ کال کې د هغو هېوادونو په کتار کې څلورم ځای نیولی چې تر ټولو زیات جرمونه لري. دغه درجه بندي په بېلابېلو بڼو کې د جرمونو د موجودیت پر بنسټ ترتیب شوې ده، چې په کې فساد، وژنې/قرارداد وژنې، د نشه يي توکو قاچاق، تښتونې او د پیسو مینځلو شامل دي

په راپور کې ویل شوي چې افغانستان په ۲۰۲۰ کال کې د نړۍ ۸۵ سلنه ناقانونه اپین تولید کړي، چې دا احصایه د نشه یي توکو په نړیوال تجارت کې د دغه هېواد د ښکېلتیا په اړه رڼا اچوي. په داسې حال کې چې طالبانو ژمنه کړې چې د تریاکو صنعت به له مینځه وړي، راپور د هیواد د کړکیچن اقتصاد د دې حیاتي برخې د له منځه وړلو ننګونه په ګوته کوي. پراخه بیکارۍ هم د هیواد د ډیری جرمونو لکه غلا او برید لپاره د مرستندویه فکتور په توګه پیژندل کیږي

دا د پوهیدو وړ ده چې اسلامي امارت به دا راپور رد کړي، ځکه دا هغه څه نه دي چې چارواکي یې اعلانول غواړي. خو د سياسي او پوځي چارو شنونکي په دې اند دي، چې يوازې د قانون او دسپلين پلي کول په ټولنه کې د جرمونو کمښت ته لاره هواروي. د قوي قانوني سیسټم او اغیزمن پلي کیدو پرته، د جرمونو د مختلفو بڼو سره مبارزه کول ننګونې دي چې شتون لري

د دې مسلې د حل لپاره باید موقت حکومت هڅه وکړي چې د خلکو تر منځ لا زیات ځای پیدا کړي، څو د جرمونو په مخنیوي کې مرسته وکړي. دا به د حکومت او خلکو ترمنځ د باور رامنځته کولو ته اړتیا ولري، کوم چې په داسې یو هیواد کې ننګونې کیدی شي چې په وروستیو کلونو کې د پام وړ سیاسي بې ثباتۍ تجربه کړې. د افغانستان خلکو ته د خدمت او د هر ډول فساد د مخنیوي په برخه کې د اسلامي امارت ژمنې په سم لوري کې یو ګام دی، خو لیدل کېږي چې د دوی هڅې به څومره اغېزمنې وي

دا درجه بندۍ د افغانستان د خلکو لپاره، چې له کلونو جګړو، بې ثباتۍ او تاوتریخوالي سره مخ دي، ښه خبر نه دی. دا د نړیوالې ټولنې لپاره حیاتي ده چې له دغه هیواد سره د بشري مرستو او د حقوقي سیستم په ګډون د بنسټونو د بیارغونې په برخه کې خپلو مرستو ته دوام ورکړي. افغانستان له ډېرې مودې راهیسې کړاوونه زغمي او اوس د نړۍ لپاره د دې وخت رارسېدلی چې د یوه باثباته او سوله ییز راتلونکي په لور د دغه هېواد په حرکت کې مرسته وکړي

د يادونې وړ ده، چې افغانستان يوازې د جرمونو د لوړې کچې سره په مبارزه کې نه دی. وینزویلا، پاپوا نیو ګیني او جنوبي افریقا په ترتیب سره د تر ټولو لوړ جرمونو سره د درې غوره هیوادونو په توګه درجه بندي شوي. دا د مسلې نړیوال ماهیت او د هیوادونو اړتیا په ګوته کوي چې د هغې سره د مبارزې لپاره یوځای کار وکړي

په پایله کې، د نړۍ نفوس بیاکتنې ویب پاڼې وروستۍ درجه بندي د هغو ننګونو یادونه ده چې افغانستان ورسره مخ دی. په هرصورت، دا د نړیوالې ټولنې لپاره یو فرصت هم دی چې له هیواد سره خپلې ژمنې نوي کړي او د جرم سره د مبارزې او د یو باثباته راتلونکي د جوړولو لپاره د هڅو ملاتړ وکړي. یوازې د دوامدارو هڅو او همکارۍ له لارې افغانستان کولای شي پر هغو ننګونو برلاسی شي چې ورسره مخ دي او د یوه سوله ییز او سوکاله راتلونکي په لور حرکت وکړي